Tống Y
Chương 316: Nghi vấn của công ty.
Hàn Tu thấy vậy cũng nói: “Mà vấn đề then chốt nhất lúc này là Vân Phàm huynh đã đảm bảo công ty là của mọi người, ai cũng có quyền lợi của mình ở trong đó, chính vì thế nên chắc ai cũng muốn tham gia vào, hơn nữa quan lại đầu tư vào công ty thì chỉ là đại biểu của triều đình, về mặt pháp luật vẫn phải phục tùng đa số, không có quyền hành tuyệt đối nào cả, ngoài ra quan lại ở chính quyền địa phương lại không được phép nhúng tay vào trong công cuộc điều hành của công ty, tất cả cơ chế trong công ty đều do cổ đông vận hành quản lý, như vậy hội buôn gạo sẽ cảm thấy vững tâm khi đầu tư hơn, lão phu nghĩ bao nhiều quyền lợi như vậy hội buôn gạo ngu gì mà không nghe!”
Tô Thức thấy vậy cũng cho thêm ý kiến của mình vào nói: “Công ty vẫn còn một mặt có lợi khác làm cho lão phu vô cùng thích thú, đó chính là Vân Phàm huynh nói nó là cái gì mà hữu hạn…hữu hạn…!”
Đỗ Văn Hạo thấy Tô Thức lắp bắp không nói lên lời bèn gợi ý nói: “Trách nhiệm hữu hạn!”
“Đúng! Đúng rồi! Trách nhiệm hữu hạn! Những người kinh doanh sợ nhất chính là lỗ vốn, một khi mà lỗ vốn rồi thì tiền mất tật mang, không những tiền tiền đầu tư rơi vào tay kẻ khác, mà còn làm liên lụy đến cả gia đình nữa. Vậy mà ý tưởng của Vân Phàm huynh là thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn, cái này có nghĩa là khi công ty đầu tư bị lỗ vốn thì công ty có bao nhiêu tài sản sẽ phải bù bấy nhiêu tiền, tiền bạc của cổ đông lúc đấy cũng sẽ được bảo vệ an toàn. Cổ đông không phải moi tiền túi của mình ra để mà bù lỗ nữa, thật là hay quá!”
Hàn Tu nghe xong cũng trầm ngâm nói: “Vậy nếu như có người cố tình đến công ty vay mượn một số tiền lớn, vượt quá cả tài sản của công ty, đến lúc đòi nợ thì người đó không có năng lực trả nợ, công ty cũng không có đủ tiền để bù đắp, thì không phải đối với các chủ nợ trong công ty là một điều không công bằng hay không?”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn đáp: “Đầu tiên, đầu tư kinh doanh thị trường thì phải mạo hiểm, mỗi một công ty kinh doanh đều phải có nghĩa vụ kiểm tra rõ ràng tiềm lực kinh tế, cũng như tài sản của người hợp tác với mình, nếu đối phương không có tiềm lực kinh tế mà vẫn đến vay với một khoản tiền lớn thì công ty phải có nhiệm vụ điều tra rõ ràng xem có nên cho vay hay không? Dĩ nhiên, mở công ty thì phải có tiền, không có tiền thì mở sao được công ty! Và nếu muốn thành lập một công ty thì vẫn còn phải cần có một chế độ cung cấp điều tra tình hình đăng ký của công ty đó ra sao, việc này sẽ do quan phủ quản lý, nhiệm vụ của quan phủ lúc này mới trở nên quan trọng, vì chỉ có quản lý chặt chẽ thì mới không có hiện tượng người không có tiền mở công ty đi lừa gạt người khác. Quan phủ có một trọng trách vô cùng dặc biệt không những phải kiểm tra xem nơi nào có tiền mới được thành lập công ty, mà còn phải theo sát nó hàng năm, xem nó có còn kinh doanh nữa không, tình hình kinh thu nhập kinh tế có lãi, hay là thâm hụt. Nếu như quan phủ phát hiện ra công ty nào làm ăn thất bát, lỗ vốn thì phải ra tay kịp thời, ngăn chặn không cho phép công ty đó được tiếp tục kinh doanh nữa. Và chúng ta phải thành lập thêm một chế độ đặc biệt nữa là chế độ phá sản, chế độ phá sản được tạo ra nhằm để bảo vệ quuyền lợi cho các chủ nợ khi công ty không đủ sức gánh đỡ thâm hụt kinh tế!”
Đỗ Văn Hạo nói đến đây liền biết hắn đang dùng từ ngữ chuyên ngành của kinh tế thời hiện đại, nên Tô Thức và Hàn Tu đều như vịt nghe sấm, ù ù cạc cạc chẳng hiểu gì cả, hai người nhất thời chỉ biết há hốc mồm ra chờ đợi hắn giải thích lại một lần nữa.
Đỗ Văn Hạo liền nhẫn nại giải thích lại toàn bộ, thế nào là chế độ đăng ký thành lập công ty, thế nào là chế độ sát hạch hàng năm, và thế nào là chế độ phá sản.
Tô Thức và Hàn Tu nghe xong đều kinh ngạc vô cùng, Hàn Tu lúc này chỉ biết lắp ba lắp bắp nói: “Vân Phàm huynh! Bao nhiêu việc phức tạp như vậy huynh làm thế nào mà nghĩ ra được vậy?”
Đỗ Văn Hạo chỉ mỉm cười đáp: “Làm nhiều thì biết thôi! Chỉ là không biết những chế độ này có phù hợp với điều kiện hiện nay không? Dân chúng không biết có chấp nhận được không nữa?”
Tô Thức lắc lắc đầu nói: “Vân Phàm huynh đã nghĩ ra được những thứ phức tạp như vậy, lại còn bàn bạc thêm với hai người bọn ta nữa, nên lão phu lúc này chỉ muốn nói câu này! Lão phu nghĩ rằng những chế độ mà Vân Phàm huynh nêu ra vô cùng khó hiểu, đừng nói đến những người dân thông thường, mà ngay đến cả lão phu và Hàn tướng quân nghe xong phải khó khăn lắm mới hiểu được hàm ý sâu xa của nó! Chế độ này e rằng khó mà ban bố rộng rãi được!”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn đáp: “Đúng vậy! Điểm này tại hạ cũng nghĩ qua rồi, làm việc gì cũng phải từng bước từng bước một, tại hạ cũng không gấp gáp trong việc ban bố chúng, cũng không vội vã trong việc thành lập chúng, do vậy tại hạ mới quay sang trưng cầu ý kiến của hội buôn gạo! Nếu như bọn chúng đồng ý thành lập công ty, thì chúng ta sẽ có vật để mà kiểm nghiệm xem hiệu quả của nó ra sao! Nếu như không được như ý, thì chúng ta sẽ từ từ điều chỉnh từng chế độ một, dù sao thì đây cũng là lần đầu tiên, không có thử nghiệm sao biết được kết quả ra sao?”
Hàn Tu và Tô Thức nghe xong bèn đưa mắt lên nhìn nhau rồi cùng gật gật đầu, Tô Thức nói: “Ý tưởng của Vân Phàm huynh rất đúng! Ít ra với cái chế độ này thì dân chúng cũng cảm thấy nó có thu hút hơn, có tiềm lực hơn là Thanh Miêu Pháp!”
Hàn Tu cũng tán đồng: “Vân Phàm huynh tách rời quan phủ với chế độ công ty ra như vậy có thể tránh được việc quan phủ lợi dụng chức quyền mà bóc lột dân chúng! Nhưng, Vân Phàm huynh muốn dân chúng tin tưởng việc này thì huynh phải thành lập một bộ pháp luật rõ ràng, sau đó ban bố ra ngoài, như vậy dân chúng mới dám tin vào tân pháp mới của huynh!”
Đỗ Văn Hạo cười đáp: “Ha ha! Tầm nhìn của nhị vị huynh đài quả nhiên xa rộng, những ý kiến đề xuất cũng vô cùng chính xác, làm cho tại hạ cảm thấy mình càng lúc càng tự tin để tiến hành tân pháp rồi đấy! Tại hạ dự định sau khi thành lập công ty xong rồi sẽ ban bố một bộ luật tư pháp mới, và sẽ thi hành trong phạm vi vùng Nhã Châu này. Thực ra, chế độ thành lập công ty có ưu điểm lớn nhất là có thể quy tụ tài sản, tiền của các nơi vào một chỗ, nhất là khi có thêm lực lượng kinh tế hùng hậu của quan phủ Thường Bình Thương gia nhập, thì chúng ta có thể lợi dụng nguồn kinh tế hùng hậu của nó mà khuếch đại thanh thế của công ty ra, chỉ có như vậy mới trụ vững được dưới sự thử thách đầy mạo hiểm của thị trường được!”
Đỗ Văn Hạo lại cho thêm những từ chuyên ngày của hiện đại vào, nên Tô Thức và Hàn Tu đều cảm thấy vô cùng mới lạ, mặc dù hai người bọn họ không hiểu từng từ từng chữ, nhưng cũng có thể hiểu được đại khái nội dung trong lời hắn nói, sau khi suy ngẫm một lúc thì cả hai cùng gật đầu tán đồng.
Tô Thức đã từng làm chức Chi Châu, nên cũng từng quản lý qua Thường Bình Thương, do vậy cũng hiểu nó vận hành ra sao, vì vậy ông bèn lên tiếng hỏi Đỗ Văn Hạo: “Cách làm của Vân Phàm huynh có nghĩa là dân chúng tự đầu tư vốn cho công ty, rồi công ty nhờ đó mà kiếm lời cho mình, cái này e rằng không cần động tới cả ngân khố của chính phủ nữa, như vậy thì triều đình sẽ không kiếm thêm được tiền, tuy là có lợi cho dân chúng nhưng lại không có lợi cho triều đình! Đêìu này nếu đến tai Hoàng Thượng ắt sẽ có dị nghị!”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn cười đáp: “Tử Chiêm huynh nói trúng chỗ ngứa của vấn đề rồi đấy! Đúng là chúng ta phải giải quyết vấn đề này, không thể cứ để người dân chỉ mở một công ty, như vậy sẽ làm cho thị trường bị lũng đoạn, mà chúng ta phải bắt họ mở nhiều công ty, như vậy có hai điều lợi. Điều lợi thứ nhất, khi công ty mở nhiều ra rồi thì sẽ có cạnh tranh, nhiều công ty cho vay mượn sẽ tạo ra lãi suất thấp xuống, cái này thì dân chúng sẽ được hưởng lợi. Dĩ nhiên, chúng ta cũng phải có biện pháp phòng trừ các công ty thông đồng với nhau rồi thét giá cao ngất trời. Đối với loại thông đồng này thì quan phủ chúng ta phải nhúng tay vào giải quyết. Nhưng giải quyết ở đây không là chúng ta sẽ đi bắt bớ người ta, mà là sẽ trừng phạt về mặt kinh tế, nếu như những công ty đó vẫn còn tồn tại những hành vi không chịu sửa đổi thì chúng ta sẽ treo bằng kinh doanh của họ lại, không cho họ kinh doanh nữa!”
Cái kiến thức quản lý hành chính thị trường này đối với Tô Thức và Hàn Tu mà nói thì vô cùng mới mẻ, cả hai đều chưa bao giờ nghe đến nó cả, do vậy cả hai đều cảm thấy kiến thức của Đỗ Văn Hạo quả là sâu rộng.
Đỗ Văn Hạo lúc này vẫn thao thao bất tuyệt nói: “Điều lợi thứ hai, đó là khi công ty có nhiều rồi thì ắt sẽ phải nộp thuế, và thuế sẽ đánh vào nguồn thu nhập của công ty, công ty nào thu nhập càng cao thì thuế sẽ càng cao, như thế triều đình cũng có thêm một khoản lợi nhuận không tồi! Bất kỳ một chế độ nào đều phải tồn tại nguyên tắc đôi bên cùng có lợi, dân chúng có lợi, triều đình cũng có lợi, nếu làm được như vậy thì chế độ này mới có thể tồn tại lâu dài được!”
Hàn Tu và Tô Thức nghe xong đều gật đầu tán đồng, Hàn Tu lúc này mới vuốt vuốt bộ râu của mình rồi quay sang nhìn Đỗ Văn Hạo nói: “Nói thực lòng! Khi trước Hoàng Thượng khen ngợi tân pháp của Vân Phàm huynh vô cùng mới mẻ, và hấp dẫn. Lão phu trong lòng lúc đó đã có mấy phân hiếu kỳ, hôm nay nghe xong quả nhiên mới cảm nhận được hết hàm ý của trong lời nói của Hoàng Thượng, quả nhiên tân pháp của huynh từ cổ chí kim chưa từng có bao giờ cả! Về sau thì lão phu không biết thế nào, nhưng chỉ riêng mỗi hai hạng mục ngày hôm nay cũng đủ lão phu biết được tân pháp của Vân Phàm huynh chắc chắn sẽ thành công!”
Đỗ Văn Hạo nghe xong bèn chắp tay đáp: “Đa tạ Tử Hoa huynh đã khen ngợi! Thật ra việc thành lập công ty vẫn còn rất nhiều công đoạn phải hoàn thành, chứ không phải chỉ có mỗi là cho vay mượn đơn giản như thế này cả!”
“Vẫn còn có thể làm việc gì khác nữa?” Tô Thức đứng cạnh đó tò mò hỏi.
Đỗ Văn Hạo đáp: “Ví dụ như, chúng ta có thể đem Thị Dịch Ti đưa vào trong công ty, rồi tiến hành kinh doanh!”
Tô Thức ngạc nhiên hỏi: “Ý của Vân Phàm huynh là để công ty mua rẻ bán đắt, áp chế giá cả hay sao?”
Đỗ Văn Hạo đáp: “Đúng vậy! Chỉ cần kinh doanh có lãi thì công ty đều có thể nhúng tay vào làm, từ việc sản xuất chế tạo sản phẩm, đến kinh doanh buôn bán, bất kỳ lĩnh vực nào công ty cũng đều có thể làm cả! Dĩ nhiên, không thể việc gì cũng đưa công ty cho vay mượn làm cả, chúng ta có thể thành lập một công ty khác chuyên làm những mảng này, như vậy thì thị trường sẽ đa dạng hóa hơn, nhưng chuyện này để sau hẵng tính, vì chúng ta còn phải thử nghiệm xong cái công ty cho vay mượn kia đã!”
Tô Thức thấy vậy bèn tán đồng nói: “Đúng vậy! Chúng ta phải làm cho xong một công ty để lấy kinh nghiệm trước đã, xem nó làm việc hiệu quả ra sao rồi mới tính bước tiếp theo được! Chỉ cần chúng ta làm tốt, thì công ty sẽ thành một biểu tượng kiểu mẫu thu hút thêm được những doanh nhân khác gia nhập vào, cộng thêm với việc làm lợi cho dân chúng nên chắc chắn ai cũng sẽ biết đến nó. Đến lúc đó thì mô hình công ty sẽ trở thành đầu câu chuyện của mọi người, một truyền mười mười truyền trăm, cứ như vậy mọi người sẽ tò mò tìm hiểu cách vận hành của nó ra sao, dần dần mọi người cũng sẽ hiểu hết nguyên lý hoạt động của nó! Như vậy thì quảng đại quần chúng sẽ hiểu thêm về công ty mà chúng ta không cần phải lo lắng giải thích cho họ nữa!”
Cả ba người lúc này cùng nhìn nhau rồi tủm tỉm cười đắc ý, sau đó lại tiếp tục bàn bạc các vấn đề thao tác cụ thể trong kinh doanh.
Hiện giờ trong kho của Nhã Châu lương thực và ngân lượng đều không có, nhưng vẫn còn vị Đề Cử Thành Đô Phủ Lộ Thường Bình Thương ở đây, nên Hàn Tu có thể lợi dụng chức vụ của mình đề giải quyết vấn đề này, ông ta có thể ngay ngày hôm sau lên đường đến Thành Đô điều động lương thực và tiền bạc ở đó để hỗ trợ cho Nhã Châu, đây cũng là một phần trong phạm vi trách nhiệm của ông ta. Hàn Tu tin rằng ông có thể hoàn thành nhiệm vụ này, bởi triều đình đã đồng ý vận chuyển đồ cứu tế đến Thành Đô rồi.
Sau đó ba người lại bàn bạc xem ai có thể làm đại biểu cho quan phủ gia nhập công ty, nhưng việc này phải suy nghĩ cho kỹ bởi vì người này không những cần phải có đầu óc kinh doanh vô cùng nhạy bén, làm việc liêm khiết công bằng, ngoài ra phải nhận được sự tin tưởng của hội buôn gạo, chính vì vậy người này tốt nhất phải là người đã từng làm quan ở đây.
Ba người mới chân ướt chân ráo đến đây, vẫn chưa quen ai cả, sau khi bàn bạc xong bèn quyết định trao quyền quyết định chọn lựa đại biểu của triều đình làm việc trong công ty cho hội buôn gạo, sau đó ba người mới làm công tác tư tưởng cho viên quan đó.
Vấn đề sau khi bàn bạc xong xuôi, ba người liền quay lại hậu đường.
Hội buôn gạo lúc này vẫn đang tranh luận vô cùng sôi nổi, Đỗ Văn Hạo trông thấy trên nét mặt của bọn họ vẫn không tin rằng ông trời tự nhiên ban phát cho họ một cơ hội kiếm tiền tốt đến như vậy, tất cả đều không biết chuyện này đối với họ liệu có nguy hiểm gì không? Chính vì vậy mà lúc này vẫn chưa quyết định xong được vấn đề.
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn cười nói: “Các vị bàn bạc thế nào rồi? Đã quyết định hợp vốn làm cổ đông chưa?”
Hội buôn gạo lúc này không ai dám lên tiếng trả lời, chỉ im lặng cúi đầu, không khí trong phòng bỗng nhiên trầm hẳn xuống.
Đỗ Văn Hạo lúc này cũng cảm thấy khó xử vô cùng: “Sao vậy? Mọi người không muốn cho vay mượn kiếm tiền nữa hay sao?”
Một người cao tuổi trong số bọn họ bèn đứng lên ôm quyền đáp: “Đỗ đại lão gia! Không phải bọn thảo dân không muốn kiếm tiền, nhưng mà…”
“Có gì cứ nói, đừng lắp bắp như vậy!”
Ở thời nhà Tống thì người ta ăn nói không được tự do như thời hiện đại, chỉ cần nói sai một câu là cũng có thể bị mất đầu, đặc biết là khi nói chuyện với người làm quan, chính vì thế mà những người trong hội buôn gạo lúc này đều vô cùng lo lắng, ai nấy đều đưa mắt lên nhìn Đỗ Văn Hạo mà không dám lên tiếng, người cao tuổi kia lúc này cũng chỉ đưa mắt sang hai bên nhìn ngang nhìn dọc, rồi lại câm như hến.
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn cười nói: “Lão tiên sinh có gì cứ nói, không phải lo lắng gì cả! Ta lúc trước cũng đã nói rồi, ta gọi mọi người đến đây là để bàn bạc làm việc, không hề có ý cưỡng ép ai cả, có gì thắc mắc cứ việc nói ra, nếu sau này mà có người vì chuyện ngày hôm nay mà bị quan phủ tìm đến, thì đích thân ta sẽ đến tận nhà người đó dập đầu tạ tội, các ngươi lúc đó thậm chí có thể chửi rủa ta cũng chẳng có vấn đề gì cả!”
Nghe Đỗ Văn Hạo đã nói hết nước hết cái như vậy rồi, thì người cao tuổi lúc nãy bèn hạ quyết tâm nói: “Vâng! Đỗ đại lão gia đã nói như vậy rồi, mà lão phu vẫn giữ kẽ như vậy thật không ra gì cả, dù sao tính mạng của mọi người cũng đều do đại lão gia một tay cứu giúp, nếu không có đại lão gia ra tay đánh đuổi quân giặc thì giờ này người thân từ lớn đến nhỏ trong nhà của lão phu cũng đã phơi xác ngoài đường rồi, lão phu giờ đây cũng đã bảy mươi rồi, còn có gì để mà phải sợ nữa!”
Đỗ Văn Hạo mỉm cười đáp: “Lão tiên sinh không phải lo lắng gì cả, ta đem danh dự của ta ra đảm bảo với lão tiên sinh rằng lão tiên nói ra bất kỳ điều gì đều không có tội!”
“Đa tạ Đỗ đại lão gia!” Lão tiên sinh trong hội buôn gạo bèn cúi người nói: “Hội buôn gạo chúng tôi đúng là chưa từng gặp qua thể loại công ty mà đại lão gia để cập đến bao giờ, cũng chưa từng tham gia vào bao giờ cả! Đại lão gia nói vậy thì hội buôn gạo chúng tôi đều tin, nhưng về sau khi đại lão gia đi rồi, đổi một vị quan khác đến đây, ý của ông ta lại không giống với lão gia, hội buôn gạo lúc đó chỉ e rằng đem tiền đầu tư vào công ty sẽ khô ng thu hồi lại được thì sao?”
Sau khi lão tiên sinh kia nói xong thì những người khác cũng không nề hà gì nữa, tất cả đều nhao nhao xông lên hỏi Đỗ Văn Hạo.
Đỗ Văn Hạo đúng là bị câu hỏi của lão tiên sinh kia làm khó, đúng là hắn đã nghĩ sự việc quá đỗi đơn giản rồi, cái cơ chế công ty này xuất phát từ Châu Âu, mà nơi đó thì ý thức về kinh tế cũng như pháp luật của bọn họ cũng đã có những cơ sở vững vàng, điều kiện phát triển kinh tế thị trường cũng thuận lợi hơn Trung Quốc rất nhiều, người Trung Quốc thời xưa vẫn còn nặng nề nhiều quan điểm lạc hậu, cổ hủ, nhất là đối với việc làm ăn buôn bán thì rất dễ bị khinh thường, đặc biệt là thời nhà Tống, con buôn luôn có vị trí thấp nhất trong xã hội thời đó, vì vậy thành lập công ty là một việc xem trừng đơn giản nhưng lại rất khó.
Hơn nữa thời nhà Tống lại thuộc vào thời phong kiến, tư tưởng vua chúa nặng nề, từ cổ đên nay thời đại phong kiến Trung Quốc cai trị đất nước đều phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố con người, căn bản không có loại pháp chế nào tồn tại cả. Tất cả kể từ Hoàng Thượng cho đến dân chúng đều không có ý thức cơ bản về pháp luật, vậy mà chuyện thành lập công ty lại đòi hỏi cần có một bộ luật hoàn thiện và vững mạnh để bảo hộ, thì nó mới có thể phát huy được tác dụng, ví dụ như trách nhiệm hữu hạn của các cổ đông, chỉ có ở trong môi trường pháp luật mới có thể bảo vệ được quyền lợi của bọn họ, không có pháp luật thì lấy đâu ra làm chỗ dựa cho họ. Điều này lại trái ngược hoàn toàn với tình hình chính trị của nhà Tống lúc này, bởi vì yếu tố con người ở đây có thể quyết định mọi thứ, chỉ cần ta làm quan thì ta là cha mẹ của ngươi, ta muốn gì ngươi cũng phải theo, ta muốn cổ đông giải tán thì các ngươi phải giải tán, ai không nghe thì gô cổ nó bắt vào nhà lao là xong chuyện!
Đỗ Văn Hạo dĩ nhiên cũng không bao giờ có thể từ bỏ dễ dàng được, pháp luật cũng phải đi lên từ yếu tố con người. Không phải bất kỳ nước nào khi mới thành lập đều có một bộ luật hoàn hảo để duy trì trật tự ngay được cả, pháp luật cũng đều phải từng bước từng bước mà hoàn thiện. Đỗ Văn Hạo nghĩ rằng hắn cũng có thể thực hiện được điều này, bắt đầu từ Nhã Châu làm nên, hắn sẽ biến Nhã Châu dần dần thành một nơi pháp trị , chỉ cần hắn không làm gì ảnh hưởng đến quyền lợi của Hoàng Thượng, không động đến hiến pháp, không vận động dân quyền, không dây dưa đến Hoàng quyền, thì biến Nhã Châu thành một nơi pháp trị như hắn muốn là hoàn toàn có thể, chỉ là công việc phải từ từ từng bước một hoàn thành, không được hấp tấp vội vàng.
Đỗ Văn Hạo nói: “Hoàng Thượng đã ủy quyền cho bổn quan tiến hành biến pháp ở Nhã Châu rồi, mà đã biến pháp thì phải có một bộ pháp lệnh hoàn chỉnh, bộ pháp lệnh này sẽ thông báo cho toàn bộ dân chúng trong Nhã Châu này biết, mọi người đều có thể giám sát nó, dĩ nhiên sự lo lắng của các vị ta cũng hiểu được. Thế này vậy! Ta ở đây đảm bảo cho các vị, trước khi ta rời khỏi đây, những cổ đông đã đầu tư vào đây lúc đó sẽ được quyền rút tiền lại, để bảo vệ quyền lợi của mình, quyết định này của ta cũng sẽ được viết vào trong bộ tư pháp mới sắp ban bố của ta.”
Lão tiên sinh trong hội buôn gạo nghe vậy bèn lên tiếng hỏi: “Không biết ai sẽ là người đại biểu triều đình gia nhập vào trong công ty?”
Đỗ Văn Hạo đáp: “Ta và hai vị đại nhân sau khi thương lượng xong, để quyền lựa chọn này cho các vị cổ đông! Việc này đều do cổ đông toàn quyền quyết định!”
Lão tiên sinh kia nghe vậy bèn lắc đầu nói: “Câu nói này có lẽ sẽ đắc tội với đại nhân mất, nếu như chưa xác định người nào làm đại biểu gia nhập thì e rằng chẳng có ai dám gia nhập làm cổ đông cả!”
Mọi người khác thấy vậy cũng gật đầu tán đồng, bọn họ đều hiểu quá rõ tác phong làm việc của quan lại ra sao, chỉ cần làm quan thì cho dù chức quan đó bé tẹo như hạt vừng thì cũng là quan, là phụ mẫu của dân, đều có quyền đứng trước mặt dân mà gào thét ra lệnh.
Đỗ Văn Hạo lại bị câu nói này làm cho á khẩu, điểm này hắn cũng chưa hể nghĩ đến, nên đành bất đắc dĩ hỏi lại lão tiên sinh kia: “Vậy ngươi nói xem ta phải làm thế nào đây!”
Lão tiên sinh kia liền cúi người cung kính đáp: “Bẩm đại lão gia! Chủ ý đều do lão gia nghĩ ra, lão gia lại rất hiểu biết về vấn đề này, nếu công ty đầu tiên thành lập mà không có sự tham gia của lão gia thì e rằng chẳng có ai biết nên điều hành nó ra sao cả. Nếu như không phải lão gia tham gia vào làm đại biểu thì người khác không biết sao chứ lão phu nhất quyết không tham gia làm cổ đông!”
“Ta ư?” Đỗ Văn Hạo vô cùng ngạc nhiên, hắn đưa mắt lên nhìn Tô Thức, rồi lại quay sang nhìn Hàn Tu, rồi quay sang nói với lão tiên sinh kia: “Nhưng theo quy định thì sau khi gia nhập vào công ty thì ta không còn được phép quản lý các mảng khác nữa, mà Hoàng Thượng đã đích thân bổ nhiệm ta làm chức Câu Quản ở đây rồi, ta không thể từ chức để gia nhập công ty cùng các ngươi được!”
Hàn Tu cũng là một người am hiểu tinh tế, ngày xưa ông là một người ủng hộ biến pháp của Vương An Thạch nhiệt tình nhất, đã từng là trợ thủ vô cùng đắc lực trong công cuộc biến pháp của Vương An Thạch, hai mươi năm biến pháp làm cho Hàn Tu am hiểu được rất nhiều thứ, trong đó ông biết rằng biến pháp bước đầu tiên là vô cùng quan trọng, nếu thành công được thì sẽ có được một cơ sở vô cùng vững chắc làm bệ phóng cho thành công sau này, do vậy Hàn Tu liền thấp giọng nói: “Đỗ Ngự Y! Bổn quan thấy lời nói của lão tiên sinh này cũng rất hợp lý! Cái cơ chế làm việc của công ty ra sao thì ngoài đại nhân ra, ai cũng chẳng hiểu gì cả. Nếu như đại nhân không tham gia, thì mọi người cũng không biết vận hành nó. Mặt khác, sau khi đại nhân đánh đuổi quân giặc khỏi đây thì vị trí của đại nhân trong long dân chúng là rất cao, chỉ cần có sự hiện diện của đại nhân trong công ty thì mọi việc sẽ được giải quyết ổn thỏa, như vậy cũng dễ dàng để đánh bóng tên tuổi cho công ty hơn!”
Tô Thức lúc này cũng nói chen vào: “Hàn tướng quân nói rất đúng! Hay là như vậy, chúng ta cứ để Đỗ đại nhân vào đảm nhận chức vụ đại biểu xong rồi phái thêm một người nhanh nhẹn, biết cách làm ăn đi theo học hỏi đại nhân. Chờ cho mọi việc vào guồng xong, mọi nếu thấy người đi theo học Đỗ đại nhân đã đủ tư cách thay thế thì để người đó lên thay Đỗ đại nhân luôn. Sau khi Đỗ đại nhân rút ra khỏi công ty thì sẽ lại tiếp tục công việc hành chính của mình. Dĩ nhiên trong thành phần cổ đông thì Đỗ đại nhân và người đi theo nếu có tham gia bỏ phiếu biểu quyết thì cũng chỉ được tính một phiếu thôi, các vị thấy ta giải quyết như vậy có được không?”
Mọi người nghe Tô Thức nói vậy xong thì đều vỗ tay tán thưởng.
Lão tiên sinh kia lại hỏi tiếp: “Vậy trong công ty thì ai là người cầm đầu? Chúng ta có phải bầu một người nào lên lãnh đạo không?”
Đỗ Văn Hạo đáp: “Dĩ nhiên là cần chứ! Người lãnh đạo công ty gọi là chủ tịch hội đồng quản trị, nhưng phàm tất cả các việc quan trọng trong công ty thì chủ tịch không được phép tự ý quyết định, mà phải thông qua cổ đông bỏ phiếu quyết định. Những việc nào mới được coi là việc quan trong? Cái này thì phải xem tình hình cụ thể ra sao, ví dụ như có một cổ đông mới gia nhập, cổ đông cũ rút lui, khuếch trương quy mô…v..v.. Cổ đông trước khi quyết định một việc trọng đại đều phải bỏ phiếu biểu quyết theo số nhiều mới được ra quyền quyết định. Thế nào gọi là biểu quyết đa chiều? Cái này có nghĩa là phiếu bầu nhiều, và cổ phiếu nhiều, điều này có nghĩa là khi quyết định một việc nào đó, thì số phiếu bầu đều phải nhiều hơn một nửa tổng số phiếu bầu, và số cổ phần của cổ đông cũng phải nhiều hơn một nửa số cổ phần của công ty!”
Mọi người nghe xong thì ngay lập tức bàn luận xôn xao, dường như ai cũng lộ vẻ mặt hớn hở sung sướng, bởi vì quan phủ thường là bên có cổ phiếu nhiều hơn số cổ đông còn lại trong công ty, nên sử dụng cách biểu quyết đa chiều này thì cho dù quan phủ có cổ phần nhiều hơn cổ đông khác bao nhiêu thì chỉ cần số lượng phiếu bầu không đủ vượt quá một nửa tổng số phiếu bầu thì bọn họ cũng chẳng có quyền quyết định được. Như vậy thì quyền lợi của các cổ đông khác, nhất là những cổ đông nhỏ đều được bảo vệ rất an toàn.
Lão tiên sinh kia trầm ngâm giây lát rồi lại lên tiếng hỏi: “Vậy những cổ đông rút lui thì số nợ của công ty phải làm thế nào đây?”
“Cổ đông trước khi rút lui phải chịu trách nhiệm gánh nợ cùng với công ty, do vậy khi rút lui phải thanh toán đầy đủ số tiền mình phải chịu trách nhiệm, sau khi thanh toán đầy đủ rồi thì lúc đó mới được phép rút lui!”
“Đây chỉ là Đỗ lão gia nói mà thôi, lão gia còn ở đây thì chúng tôi tin, nhưng mai sau, khi lão gia không còn ở đây nữa, thay vào đó là một vị quan khác đem cái chế độ này phế bỏ đi thì lúc đó chúng tôi vẫn phải chịu trách nhiệm trả nợ cho công ty sao? Như vậy thì thật là không công bằng!”
Đỗ Văn Hạo lại bị lão tiên sinh này hỏi cho cứng đơ cả lưỡi lại, điều này không những có thể xảy ra, mà khả năng xảy ra điều đó là rất cao, muốn giải quyết vấn đề này, thì hắn chỉ còn mỗi cách là ban bố pháp lệnh, nhưng cái này lại vô cùng khó thực hiện. Cho dù không được triều đình trực tiếp ban bố pháp lệnh đi chăng nữa, thì cũng phải có sự đồng ý của triều đình mới được ban bố pháp lệnh, như vậy mới được coi là hợp lệ, dân chúng mới yên tâm.
Nhưng, đây không phải là một chuyện dễ dàng chút nào, muốn triều đình đồng ý thì phải thông qua rất nhiều các tầng, các cấp, sau đó lại phải xem ý tưởng của Hoàng Thượng ra sao, nhưng đó cũng chưa phải là bước cuối cùng, vì một khi triều đình đồng ý thì cũng đồng nghĩa với việc cả nước được phép ban bố sắc lệnh của Đỗ Văn Hạo, như vậy mặc dù biến pháp của hắn chỉ được phép cải cách ở Nhã Châu thôi, nhưng thông qua việc ban bố sắc lệnh này mà làm ảnh hưởng đến toàn quốc, và gây nên một nỗi niềm bất an trong toàn dân chúng, đây không phải là điều mà Tống Thần Tông mong muốn. Tống Thần Tông đúng là muốn xem kết quả của biến pháp của Đỗ Văn Hạo ra sao, nhưng cũng không muốn biến pháp của hắn làm chấn động toàn quốc như vậy, đây cũng là lý do tại sao mà Tống Thần Tông đưa hắn ra tít tận Nhã Châu để tiến hành biến pháp.
Đỗ Văn Hạo cũng hiểu điều này, nên khi hắn đang định mở miệng giải thích thì Tô Thức đã cướp lời hắn nói: “Các vị! Làm ăn thì bao giờ mà chẳng phải mạo hiểm, cái này thì không cần bổn quan phải nhắc nhở các vị cũng biết đúng không? Bây giờ Đỗ đại nhân mở ra con đường kiếm tiền cho các vị rồi, có cơ hội kiếm tiền thì cũng phải có khả năng bị mất tiền chứ! Bất kỳ kinh doanh thứ gì thì hai chữ được và mất luôn luôn song hành, nếu như lúc nào cũng nhăm nhăm trong đầu kiếm tiền mà không chịu mạo hiểm thì tốt nhất đừng kinh doanh nữa cho mệt xác!”
Lão tiên sinh kia nghe xong liền gật đầu tán đồng đáp: “Chi Châu đại nhân nói chí phải! Được! Lão phu đồng ý gia nhập! Dù sao thì tính mạng gia đình lão phu cũng là do Đỗ đại nhân ra tay cứu giúp mới được sống sót, cho dù có bị thua lỗ thì cũng coi như là báo đáp ơn cứu mạng của Đỗ đại nhân!”
Lão tiên sinh nói câu này làm cho người khác cảm thấy ngược đời, người ta rõ ràng là có ý bày ra cơ hội cho ông ta kiếm tiền, còn nói đây là tự nguyện, ông ta không muốn làm thì thôi, chẳng ai ép, thế mà lúc nào cũng ngoài miệng nói rằng nhờ ơn Đỗ đại nhân cứu giúp mới được bảo toàn sinh mạng, ông ta tham gia vào công ty là để trả ơn Đỗ Văn Hạo, đúng là lưỡi không xương nhiều đường lắt léo, miệng lưỡi của bọn gian thương luôn luôn xảo quyệt như vậy! Không lúc nào là không sợ thua thiệt. Nhưng Đỗ Văn Hạo không hề oán trách ông ta, mà cho rằng dù sao ông ta cũng đã ủng hộ hắn do vậy hắn liền đưa tay lên nói: “Đa tạ lão tiên sinh đã ủng hộ và tin tưởng! Lão tiên sinh muốn mua bao nhiêu cổ phiếu?”
Lão tiên sinh e dè hỏi: “Quan phủ bây giờ đã có bao nhiêu cổ phiếu rồi?”
“Toàn bộ công ty đã phát hành một ngàn cổ phiếu, một cổ phiếu tương đương với một gánh lương thực, cũng có nghĩa là công ty sau khi thành lập sẽ có hai mươi vạn cân lương thực để cho vay mượn, như vậy là cũng đủ rồi, nếu như vẫn không đủ thì công ty sẽ tăng thêm cổ phiếu, hoặc thành lập một công ty khác để phát hành cổ phiếu. Ngoài ra, công ty cũng có thể cho vay ngân lượng, vì vậy công ty vẫn còn phải có thêm cổ phiếu để đổi lấy ngân lượng, chúng ta sẽ chiếu theo tỷ lệ lương thực mà tính ra tỷ lệ ngân phiếu mà phát hành cổ phiếu, tổng mức có thể lên đến mười vạn lượng. Về sau nếu cần sẽ có thể gia tăng, nhưng vì biến pháp quy định chính phủ không được phép giữ quá một nửa số cổ phiếu của công ty, nên chính phủ chỉ mua bốn trăm chín mươi cổ phiếu thôi! Lão tiên sinh định mua bao nhiêu vậy?”
“Ồ, vậy…vậy thì.. vậy thì…” Lão tiên sinh ngẫm nghĩ một lúc rồi mới e dè nói: “Cho ta mua mười cổ phiếu!”
Đỗ Văn Hạo nghe xong thì suýt ngất, thời nhà Tống thì một gánh thóc tầm khoảng một trăm hai mươi cân, mười gánh thóc là một ngàn hai trăm cân. Dân số gia đình thời đó thường là năm người một nhà, từ bây giờ cho đến vụ thu hoạch sau vẫn còn ba tháng, mỗi một hộ dân một tháng ăn hết năm mươi cân lương thực, ba tháng là một trăm năm mươi cân. Điều này nói lên rằng, mỗi một hộ dân thường thì vay mượn một trăm năm mươi cân là đủ dùng đến vụ mùa rồi, lão tiên sinh mua cổ phiếu chưa đủ số lượng mười hộ dân vay mượn như vậy đúng là…
Nhưng khuôn mặt của Đỗ Văn Hạo vẫn giữ được vẻ điềm tĩnh hàng ngày, hắn không hề tỏ ra giận dữ, bước đi đầu tiên bao giờ cũng vô cùng khó khăn, nói cho cùng thì vị tiên sinh này cũng đã giúp hắn có được bước đi đầu đời trên con đường biến pháp rồi, chính vì thế mà hắn phải cổ vũ ông ta, quyết không được nặng lời: “Rất tốt! Mười cổ phiếu đã thuộc về lão tiên sinh rồi! Còn có ai muốn mua cổ phiếu nữa không?”
Những người buôn gạo khác lúc này đều giương hai mắt ra nhìn nhau, một lúc lâu sau có thêm hai người nữa bước ra, mỗi người lại mua thêm mười cổ phiếu nữa.
Đang trong lúc Đỗ Văn Hạo cảm thấy thất vọng tràn trề về sự quá dè dặt trong kinh doanh này, thì có một người tai to mặt lớn trông rất ra dáng một người làm ăn lớn, đứng ra hét lớn: “Mấy người bọn ngươi coi đây là trò trẻ con hay sao? Cầm có mỗi mười cổ phiếu mà đòi đi buôn à, về mà cầm thóc nuôi gà nuôi vịt đi cho xong! Mẹ kiếp! Ta đem hết số lương thực trong nhà của ta đổi ra hết cổ phiếu! Ta vừa tính rồi, tổng cộng ít nhất cũng phải hai trăm bảy, tám mươi cổ phiếu!”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy thì mừng rỡ vô cùng, cuối cùng cũng có người biết làm ăn thật sự xuất hiện, hắn liền tiến lên chắp tay nói: “Xin hỏi vị đại ca này danh tính là gì vậy?”
Người to lớn kia vội vã đáp lại: “Bẩm đại lão gia Tại hạ…à không! Tiểu nhân họ Mễ, là người con thứ mười trong nhà! Mọi người thường gọi là Mễ Thập Nhị”
Người Trung Quốc khi xưa nhà đông con thì có nghĩa là nhiều phúc, do vậy mà người Trung Quốc vì muốn thể hiện nhà mình nhiều phúc nên đều tự nhận mình là người con thứ mười trong nhà, thực chất vị Mễ đại ca này là con thứ hai trong nhà, nhưng lại cứ nhận như vậy là cố ý để cho người khác biết, nhà của anh ta vô cùng lắm của, lắm phúc mà thôi (Ngoại trừ Hoàng Thượng, và mấy người năm thê bảy thiếp ra, chứ nhà bình thường chắc chẳng có ai đẻ được nhiều như vậy cả!)
Tô Thức thấy vậy cũng cho thêm ý kiến của mình vào nói: “Công ty vẫn còn một mặt có lợi khác làm cho lão phu vô cùng thích thú, đó chính là Vân Phàm huynh nói nó là cái gì mà hữu hạn…hữu hạn…!”
Đỗ Văn Hạo thấy Tô Thức lắp bắp không nói lên lời bèn gợi ý nói: “Trách nhiệm hữu hạn!”
“Đúng! Đúng rồi! Trách nhiệm hữu hạn! Những người kinh doanh sợ nhất chính là lỗ vốn, một khi mà lỗ vốn rồi thì tiền mất tật mang, không những tiền tiền đầu tư rơi vào tay kẻ khác, mà còn làm liên lụy đến cả gia đình nữa. Vậy mà ý tưởng của Vân Phàm huynh là thành lập công ty trách nhiệm hữu hạn, cái này có nghĩa là khi công ty đầu tư bị lỗ vốn thì công ty có bao nhiêu tài sản sẽ phải bù bấy nhiêu tiền, tiền bạc của cổ đông lúc đấy cũng sẽ được bảo vệ an toàn. Cổ đông không phải moi tiền túi của mình ra để mà bù lỗ nữa, thật là hay quá!”
Hàn Tu nghe xong cũng trầm ngâm nói: “Vậy nếu như có người cố tình đến công ty vay mượn một số tiền lớn, vượt quá cả tài sản của công ty, đến lúc đòi nợ thì người đó không có năng lực trả nợ, công ty cũng không có đủ tiền để bù đắp, thì không phải đối với các chủ nợ trong công ty là một điều không công bằng hay không?”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn đáp: “Đầu tiên, đầu tư kinh doanh thị trường thì phải mạo hiểm, mỗi một công ty kinh doanh đều phải có nghĩa vụ kiểm tra rõ ràng tiềm lực kinh tế, cũng như tài sản của người hợp tác với mình, nếu đối phương không có tiềm lực kinh tế mà vẫn đến vay với một khoản tiền lớn thì công ty phải có nhiệm vụ điều tra rõ ràng xem có nên cho vay hay không? Dĩ nhiên, mở công ty thì phải có tiền, không có tiền thì mở sao được công ty! Và nếu muốn thành lập một công ty thì vẫn còn phải cần có một chế độ cung cấp điều tra tình hình đăng ký của công ty đó ra sao, việc này sẽ do quan phủ quản lý, nhiệm vụ của quan phủ lúc này mới trở nên quan trọng, vì chỉ có quản lý chặt chẽ thì mới không có hiện tượng người không có tiền mở công ty đi lừa gạt người khác. Quan phủ có một trọng trách vô cùng dặc biệt không những phải kiểm tra xem nơi nào có tiền mới được thành lập công ty, mà còn phải theo sát nó hàng năm, xem nó có còn kinh doanh nữa không, tình hình kinh thu nhập kinh tế có lãi, hay là thâm hụt. Nếu như quan phủ phát hiện ra công ty nào làm ăn thất bát, lỗ vốn thì phải ra tay kịp thời, ngăn chặn không cho phép công ty đó được tiếp tục kinh doanh nữa. Và chúng ta phải thành lập thêm một chế độ đặc biệt nữa là chế độ phá sản, chế độ phá sản được tạo ra nhằm để bảo vệ quuyền lợi cho các chủ nợ khi công ty không đủ sức gánh đỡ thâm hụt kinh tế!”
Đỗ Văn Hạo nói đến đây liền biết hắn đang dùng từ ngữ chuyên ngành của kinh tế thời hiện đại, nên Tô Thức và Hàn Tu đều như vịt nghe sấm, ù ù cạc cạc chẳng hiểu gì cả, hai người nhất thời chỉ biết há hốc mồm ra chờ đợi hắn giải thích lại một lần nữa.
Đỗ Văn Hạo liền nhẫn nại giải thích lại toàn bộ, thế nào là chế độ đăng ký thành lập công ty, thế nào là chế độ sát hạch hàng năm, và thế nào là chế độ phá sản.
Tô Thức và Hàn Tu nghe xong đều kinh ngạc vô cùng, Hàn Tu lúc này chỉ biết lắp ba lắp bắp nói: “Vân Phàm huynh! Bao nhiêu việc phức tạp như vậy huynh làm thế nào mà nghĩ ra được vậy?”
Đỗ Văn Hạo chỉ mỉm cười đáp: “Làm nhiều thì biết thôi! Chỉ là không biết những chế độ này có phù hợp với điều kiện hiện nay không? Dân chúng không biết có chấp nhận được không nữa?”
Tô Thức lắc lắc đầu nói: “Vân Phàm huynh đã nghĩ ra được những thứ phức tạp như vậy, lại còn bàn bạc thêm với hai người bọn ta nữa, nên lão phu lúc này chỉ muốn nói câu này! Lão phu nghĩ rằng những chế độ mà Vân Phàm huynh nêu ra vô cùng khó hiểu, đừng nói đến những người dân thông thường, mà ngay đến cả lão phu và Hàn tướng quân nghe xong phải khó khăn lắm mới hiểu được hàm ý sâu xa của nó! Chế độ này e rằng khó mà ban bố rộng rãi được!”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn đáp: “Đúng vậy! Điểm này tại hạ cũng nghĩ qua rồi, làm việc gì cũng phải từng bước từng bước một, tại hạ cũng không gấp gáp trong việc ban bố chúng, cũng không vội vã trong việc thành lập chúng, do vậy tại hạ mới quay sang trưng cầu ý kiến của hội buôn gạo! Nếu như bọn chúng đồng ý thành lập công ty, thì chúng ta sẽ có vật để mà kiểm nghiệm xem hiệu quả của nó ra sao! Nếu như không được như ý, thì chúng ta sẽ từ từ điều chỉnh từng chế độ một, dù sao thì đây cũng là lần đầu tiên, không có thử nghiệm sao biết được kết quả ra sao?”
Hàn Tu và Tô Thức nghe xong bèn đưa mắt lên nhìn nhau rồi cùng gật gật đầu, Tô Thức nói: “Ý tưởng của Vân Phàm huynh rất đúng! Ít ra với cái chế độ này thì dân chúng cũng cảm thấy nó có thu hút hơn, có tiềm lực hơn là Thanh Miêu Pháp!”
Hàn Tu cũng tán đồng: “Vân Phàm huynh tách rời quan phủ với chế độ công ty ra như vậy có thể tránh được việc quan phủ lợi dụng chức quyền mà bóc lột dân chúng! Nhưng, Vân Phàm huynh muốn dân chúng tin tưởng việc này thì huynh phải thành lập một bộ pháp luật rõ ràng, sau đó ban bố ra ngoài, như vậy dân chúng mới dám tin vào tân pháp mới của huynh!”
Đỗ Văn Hạo cười đáp: “Ha ha! Tầm nhìn của nhị vị huynh đài quả nhiên xa rộng, những ý kiến đề xuất cũng vô cùng chính xác, làm cho tại hạ cảm thấy mình càng lúc càng tự tin để tiến hành tân pháp rồi đấy! Tại hạ dự định sau khi thành lập công ty xong rồi sẽ ban bố một bộ luật tư pháp mới, và sẽ thi hành trong phạm vi vùng Nhã Châu này. Thực ra, chế độ thành lập công ty có ưu điểm lớn nhất là có thể quy tụ tài sản, tiền của các nơi vào một chỗ, nhất là khi có thêm lực lượng kinh tế hùng hậu của quan phủ Thường Bình Thương gia nhập, thì chúng ta có thể lợi dụng nguồn kinh tế hùng hậu của nó mà khuếch đại thanh thế của công ty ra, chỉ có như vậy mới trụ vững được dưới sự thử thách đầy mạo hiểm của thị trường được!”
Đỗ Văn Hạo lại cho thêm những từ chuyên ngày của hiện đại vào, nên Tô Thức và Hàn Tu đều cảm thấy vô cùng mới lạ, mặc dù hai người bọn họ không hiểu từng từ từng chữ, nhưng cũng có thể hiểu được đại khái nội dung trong lời hắn nói, sau khi suy ngẫm một lúc thì cả hai cùng gật đầu tán đồng.
Tô Thức đã từng làm chức Chi Châu, nên cũng từng quản lý qua Thường Bình Thương, do vậy cũng hiểu nó vận hành ra sao, vì vậy ông bèn lên tiếng hỏi Đỗ Văn Hạo: “Cách làm của Vân Phàm huynh có nghĩa là dân chúng tự đầu tư vốn cho công ty, rồi công ty nhờ đó mà kiếm lời cho mình, cái này e rằng không cần động tới cả ngân khố của chính phủ nữa, như vậy thì triều đình sẽ không kiếm thêm được tiền, tuy là có lợi cho dân chúng nhưng lại không có lợi cho triều đình! Đêìu này nếu đến tai Hoàng Thượng ắt sẽ có dị nghị!”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn cười đáp: “Tử Chiêm huynh nói trúng chỗ ngứa của vấn đề rồi đấy! Đúng là chúng ta phải giải quyết vấn đề này, không thể cứ để người dân chỉ mở một công ty, như vậy sẽ làm cho thị trường bị lũng đoạn, mà chúng ta phải bắt họ mở nhiều công ty, như vậy có hai điều lợi. Điều lợi thứ nhất, khi công ty mở nhiều ra rồi thì sẽ có cạnh tranh, nhiều công ty cho vay mượn sẽ tạo ra lãi suất thấp xuống, cái này thì dân chúng sẽ được hưởng lợi. Dĩ nhiên, chúng ta cũng phải có biện pháp phòng trừ các công ty thông đồng với nhau rồi thét giá cao ngất trời. Đối với loại thông đồng này thì quan phủ chúng ta phải nhúng tay vào giải quyết. Nhưng giải quyết ở đây không là chúng ta sẽ đi bắt bớ người ta, mà là sẽ trừng phạt về mặt kinh tế, nếu như những công ty đó vẫn còn tồn tại những hành vi không chịu sửa đổi thì chúng ta sẽ treo bằng kinh doanh của họ lại, không cho họ kinh doanh nữa!”
Cái kiến thức quản lý hành chính thị trường này đối với Tô Thức và Hàn Tu mà nói thì vô cùng mới mẻ, cả hai đều chưa bao giờ nghe đến nó cả, do vậy cả hai đều cảm thấy kiến thức của Đỗ Văn Hạo quả là sâu rộng.
Đỗ Văn Hạo lúc này vẫn thao thao bất tuyệt nói: “Điều lợi thứ hai, đó là khi công ty có nhiều rồi thì ắt sẽ phải nộp thuế, và thuế sẽ đánh vào nguồn thu nhập của công ty, công ty nào thu nhập càng cao thì thuế sẽ càng cao, như thế triều đình cũng có thêm một khoản lợi nhuận không tồi! Bất kỳ một chế độ nào đều phải tồn tại nguyên tắc đôi bên cùng có lợi, dân chúng có lợi, triều đình cũng có lợi, nếu làm được như vậy thì chế độ này mới có thể tồn tại lâu dài được!”
Hàn Tu và Tô Thức nghe xong đều gật đầu tán đồng, Hàn Tu lúc này mới vuốt vuốt bộ râu của mình rồi quay sang nhìn Đỗ Văn Hạo nói: “Nói thực lòng! Khi trước Hoàng Thượng khen ngợi tân pháp của Vân Phàm huynh vô cùng mới mẻ, và hấp dẫn. Lão phu trong lòng lúc đó đã có mấy phân hiếu kỳ, hôm nay nghe xong quả nhiên mới cảm nhận được hết hàm ý của trong lời nói của Hoàng Thượng, quả nhiên tân pháp của huynh từ cổ chí kim chưa từng có bao giờ cả! Về sau thì lão phu không biết thế nào, nhưng chỉ riêng mỗi hai hạng mục ngày hôm nay cũng đủ lão phu biết được tân pháp của Vân Phàm huynh chắc chắn sẽ thành công!”
Đỗ Văn Hạo nghe xong bèn chắp tay đáp: “Đa tạ Tử Hoa huynh đã khen ngợi! Thật ra việc thành lập công ty vẫn còn rất nhiều công đoạn phải hoàn thành, chứ không phải chỉ có mỗi là cho vay mượn đơn giản như thế này cả!”
“Vẫn còn có thể làm việc gì khác nữa?” Tô Thức đứng cạnh đó tò mò hỏi.
Đỗ Văn Hạo đáp: “Ví dụ như, chúng ta có thể đem Thị Dịch Ti đưa vào trong công ty, rồi tiến hành kinh doanh!”
Tô Thức ngạc nhiên hỏi: “Ý của Vân Phàm huynh là để công ty mua rẻ bán đắt, áp chế giá cả hay sao?”
Đỗ Văn Hạo đáp: “Đúng vậy! Chỉ cần kinh doanh có lãi thì công ty đều có thể nhúng tay vào làm, từ việc sản xuất chế tạo sản phẩm, đến kinh doanh buôn bán, bất kỳ lĩnh vực nào công ty cũng đều có thể làm cả! Dĩ nhiên, không thể việc gì cũng đưa công ty cho vay mượn làm cả, chúng ta có thể thành lập một công ty khác chuyên làm những mảng này, như vậy thì thị trường sẽ đa dạng hóa hơn, nhưng chuyện này để sau hẵng tính, vì chúng ta còn phải thử nghiệm xong cái công ty cho vay mượn kia đã!”
Tô Thức thấy vậy bèn tán đồng nói: “Đúng vậy! Chúng ta phải làm cho xong một công ty để lấy kinh nghiệm trước đã, xem nó làm việc hiệu quả ra sao rồi mới tính bước tiếp theo được! Chỉ cần chúng ta làm tốt, thì công ty sẽ thành một biểu tượng kiểu mẫu thu hút thêm được những doanh nhân khác gia nhập vào, cộng thêm với việc làm lợi cho dân chúng nên chắc chắn ai cũng sẽ biết đến nó. Đến lúc đó thì mô hình công ty sẽ trở thành đầu câu chuyện của mọi người, một truyền mười mười truyền trăm, cứ như vậy mọi người sẽ tò mò tìm hiểu cách vận hành của nó ra sao, dần dần mọi người cũng sẽ hiểu hết nguyên lý hoạt động của nó! Như vậy thì quảng đại quần chúng sẽ hiểu thêm về công ty mà chúng ta không cần phải lo lắng giải thích cho họ nữa!”
Cả ba người lúc này cùng nhìn nhau rồi tủm tỉm cười đắc ý, sau đó lại tiếp tục bàn bạc các vấn đề thao tác cụ thể trong kinh doanh.
Hiện giờ trong kho của Nhã Châu lương thực và ngân lượng đều không có, nhưng vẫn còn vị Đề Cử Thành Đô Phủ Lộ Thường Bình Thương ở đây, nên Hàn Tu có thể lợi dụng chức vụ của mình đề giải quyết vấn đề này, ông ta có thể ngay ngày hôm sau lên đường đến Thành Đô điều động lương thực và tiền bạc ở đó để hỗ trợ cho Nhã Châu, đây cũng là một phần trong phạm vi trách nhiệm của ông ta. Hàn Tu tin rằng ông có thể hoàn thành nhiệm vụ này, bởi triều đình đã đồng ý vận chuyển đồ cứu tế đến Thành Đô rồi.
Sau đó ba người lại bàn bạc xem ai có thể làm đại biểu cho quan phủ gia nhập công ty, nhưng việc này phải suy nghĩ cho kỹ bởi vì người này không những cần phải có đầu óc kinh doanh vô cùng nhạy bén, làm việc liêm khiết công bằng, ngoài ra phải nhận được sự tin tưởng của hội buôn gạo, chính vì vậy người này tốt nhất phải là người đã từng làm quan ở đây.
Ba người mới chân ướt chân ráo đến đây, vẫn chưa quen ai cả, sau khi bàn bạc xong bèn quyết định trao quyền quyết định chọn lựa đại biểu của triều đình làm việc trong công ty cho hội buôn gạo, sau đó ba người mới làm công tác tư tưởng cho viên quan đó.
Vấn đề sau khi bàn bạc xong xuôi, ba người liền quay lại hậu đường.
Hội buôn gạo lúc này vẫn đang tranh luận vô cùng sôi nổi, Đỗ Văn Hạo trông thấy trên nét mặt của bọn họ vẫn không tin rằng ông trời tự nhiên ban phát cho họ một cơ hội kiếm tiền tốt đến như vậy, tất cả đều không biết chuyện này đối với họ liệu có nguy hiểm gì không? Chính vì vậy mà lúc này vẫn chưa quyết định xong được vấn đề.
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn cười nói: “Các vị bàn bạc thế nào rồi? Đã quyết định hợp vốn làm cổ đông chưa?”
Hội buôn gạo lúc này không ai dám lên tiếng trả lời, chỉ im lặng cúi đầu, không khí trong phòng bỗng nhiên trầm hẳn xuống.
Đỗ Văn Hạo lúc này cũng cảm thấy khó xử vô cùng: “Sao vậy? Mọi người không muốn cho vay mượn kiếm tiền nữa hay sao?”
Một người cao tuổi trong số bọn họ bèn đứng lên ôm quyền đáp: “Đỗ đại lão gia! Không phải bọn thảo dân không muốn kiếm tiền, nhưng mà…”
“Có gì cứ nói, đừng lắp bắp như vậy!”
Ở thời nhà Tống thì người ta ăn nói không được tự do như thời hiện đại, chỉ cần nói sai một câu là cũng có thể bị mất đầu, đặc biết là khi nói chuyện với người làm quan, chính vì thế mà những người trong hội buôn gạo lúc này đều vô cùng lo lắng, ai nấy đều đưa mắt lên nhìn Đỗ Văn Hạo mà không dám lên tiếng, người cao tuổi kia lúc này cũng chỉ đưa mắt sang hai bên nhìn ngang nhìn dọc, rồi lại câm như hến.
Đỗ Văn Hạo thấy vậy bèn cười nói: “Lão tiên sinh có gì cứ nói, không phải lo lắng gì cả! Ta lúc trước cũng đã nói rồi, ta gọi mọi người đến đây là để bàn bạc làm việc, không hề có ý cưỡng ép ai cả, có gì thắc mắc cứ việc nói ra, nếu sau này mà có người vì chuyện ngày hôm nay mà bị quan phủ tìm đến, thì đích thân ta sẽ đến tận nhà người đó dập đầu tạ tội, các ngươi lúc đó thậm chí có thể chửi rủa ta cũng chẳng có vấn đề gì cả!”
Nghe Đỗ Văn Hạo đã nói hết nước hết cái như vậy rồi, thì người cao tuổi lúc nãy bèn hạ quyết tâm nói: “Vâng! Đỗ đại lão gia đã nói như vậy rồi, mà lão phu vẫn giữ kẽ như vậy thật không ra gì cả, dù sao tính mạng của mọi người cũng đều do đại lão gia một tay cứu giúp, nếu không có đại lão gia ra tay đánh đuổi quân giặc thì giờ này người thân từ lớn đến nhỏ trong nhà của lão phu cũng đã phơi xác ngoài đường rồi, lão phu giờ đây cũng đã bảy mươi rồi, còn có gì để mà phải sợ nữa!”
Đỗ Văn Hạo mỉm cười đáp: “Lão tiên sinh không phải lo lắng gì cả, ta đem danh dự của ta ra đảm bảo với lão tiên sinh rằng lão tiên nói ra bất kỳ điều gì đều không có tội!”
“Đa tạ Đỗ đại lão gia!” Lão tiên sinh trong hội buôn gạo bèn cúi người nói: “Hội buôn gạo chúng tôi đúng là chưa từng gặp qua thể loại công ty mà đại lão gia để cập đến bao giờ, cũng chưa từng tham gia vào bao giờ cả! Đại lão gia nói vậy thì hội buôn gạo chúng tôi đều tin, nhưng về sau khi đại lão gia đi rồi, đổi một vị quan khác đến đây, ý của ông ta lại không giống với lão gia, hội buôn gạo lúc đó chỉ e rằng đem tiền đầu tư vào công ty sẽ khô ng thu hồi lại được thì sao?”
Sau khi lão tiên sinh kia nói xong thì những người khác cũng không nề hà gì nữa, tất cả đều nhao nhao xông lên hỏi Đỗ Văn Hạo.
Đỗ Văn Hạo đúng là bị câu hỏi của lão tiên sinh kia làm khó, đúng là hắn đã nghĩ sự việc quá đỗi đơn giản rồi, cái cơ chế công ty này xuất phát từ Châu Âu, mà nơi đó thì ý thức về kinh tế cũng như pháp luật của bọn họ cũng đã có những cơ sở vững vàng, điều kiện phát triển kinh tế thị trường cũng thuận lợi hơn Trung Quốc rất nhiều, người Trung Quốc thời xưa vẫn còn nặng nề nhiều quan điểm lạc hậu, cổ hủ, nhất là đối với việc làm ăn buôn bán thì rất dễ bị khinh thường, đặc biệt là thời nhà Tống, con buôn luôn có vị trí thấp nhất trong xã hội thời đó, vì vậy thành lập công ty là một việc xem trừng đơn giản nhưng lại rất khó.
Hơn nữa thời nhà Tống lại thuộc vào thời phong kiến, tư tưởng vua chúa nặng nề, từ cổ đên nay thời đại phong kiến Trung Quốc cai trị đất nước đều phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố con người, căn bản không có loại pháp chế nào tồn tại cả. Tất cả kể từ Hoàng Thượng cho đến dân chúng đều không có ý thức cơ bản về pháp luật, vậy mà chuyện thành lập công ty lại đòi hỏi cần có một bộ luật hoàn thiện và vững mạnh để bảo hộ, thì nó mới có thể phát huy được tác dụng, ví dụ như trách nhiệm hữu hạn của các cổ đông, chỉ có ở trong môi trường pháp luật mới có thể bảo vệ được quyền lợi của bọn họ, không có pháp luật thì lấy đâu ra làm chỗ dựa cho họ. Điều này lại trái ngược hoàn toàn với tình hình chính trị của nhà Tống lúc này, bởi vì yếu tố con người ở đây có thể quyết định mọi thứ, chỉ cần ta làm quan thì ta là cha mẹ của ngươi, ta muốn gì ngươi cũng phải theo, ta muốn cổ đông giải tán thì các ngươi phải giải tán, ai không nghe thì gô cổ nó bắt vào nhà lao là xong chuyện!
Đỗ Văn Hạo dĩ nhiên cũng không bao giờ có thể từ bỏ dễ dàng được, pháp luật cũng phải đi lên từ yếu tố con người. Không phải bất kỳ nước nào khi mới thành lập đều có một bộ luật hoàn hảo để duy trì trật tự ngay được cả, pháp luật cũng đều phải từng bước từng bước mà hoàn thiện. Đỗ Văn Hạo nghĩ rằng hắn cũng có thể thực hiện được điều này, bắt đầu từ Nhã Châu làm nên, hắn sẽ biến Nhã Châu dần dần thành một nơi pháp trị , chỉ cần hắn không làm gì ảnh hưởng đến quyền lợi của Hoàng Thượng, không động đến hiến pháp, không vận động dân quyền, không dây dưa đến Hoàng quyền, thì biến Nhã Châu thành một nơi pháp trị như hắn muốn là hoàn toàn có thể, chỉ là công việc phải từ từ từng bước một hoàn thành, không được hấp tấp vội vàng.
Đỗ Văn Hạo nói: “Hoàng Thượng đã ủy quyền cho bổn quan tiến hành biến pháp ở Nhã Châu rồi, mà đã biến pháp thì phải có một bộ pháp lệnh hoàn chỉnh, bộ pháp lệnh này sẽ thông báo cho toàn bộ dân chúng trong Nhã Châu này biết, mọi người đều có thể giám sát nó, dĩ nhiên sự lo lắng của các vị ta cũng hiểu được. Thế này vậy! Ta ở đây đảm bảo cho các vị, trước khi ta rời khỏi đây, những cổ đông đã đầu tư vào đây lúc đó sẽ được quyền rút tiền lại, để bảo vệ quyền lợi của mình, quyết định này của ta cũng sẽ được viết vào trong bộ tư pháp mới sắp ban bố của ta.”
Lão tiên sinh trong hội buôn gạo nghe vậy bèn lên tiếng hỏi: “Không biết ai sẽ là người đại biểu triều đình gia nhập vào trong công ty?”
Đỗ Văn Hạo đáp: “Ta và hai vị đại nhân sau khi thương lượng xong, để quyền lựa chọn này cho các vị cổ đông! Việc này đều do cổ đông toàn quyền quyết định!”
Lão tiên sinh kia nghe vậy bèn lắc đầu nói: “Câu nói này có lẽ sẽ đắc tội với đại nhân mất, nếu như chưa xác định người nào làm đại biểu gia nhập thì e rằng chẳng có ai dám gia nhập làm cổ đông cả!”
Mọi người khác thấy vậy cũng gật đầu tán đồng, bọn họ đều hiểu quá rõ tác phong làm việc của quan lại ra sao, chỉ cần làm quan thì cho dù chức quan đó bé tẹo như hạt vừng thì cũng là quan, là phụ mẫu của dân, đều có quyền đứng trước mặt dân mà gào thét ra lệnh.
Đỗ Văn Hạo lại bị câu nói này làm cho á khẩu, điểm này hắn cũng chưa hể nghĩ đến, nên đành bất đắc dĩ hỏi lại lão tiên sinh kia: “Vậy ngươi nói xem ta phải làm thế nào đây!”
Lão tiên sinh kia liền cúi người cung kính đáp: “Bẩm đại lão gia! Chủ ý đều do lão gia nghĩ ra, lão gia lại rất hiểu biết về vấn đề này, nếu công ty đầu tiên thành lập mà không có sự tham gia của lão gia thì e rằng chẳng có ai biết nên điều hành nó ra sao cả. Nếu như không phải lão gia tham gia vào làm đại biểu thì người khác không biết sao chứ lão phu nhất quyết không tham gia làm cổ đông!”
“Ta ư?” Đỗ Văn Hạo vô cùng ngạc nhiên, hắn đưa mắt lên nhìn Tô Thức, rồi lại quay sang nhìn Hàn Tu, rồi quay sang nói với lão tiên sinh kia: “Nhưng theo quy định thì sau khi gia nhập vào công ty thì ta không còn được phép quản lý các mảng khác nữa, mà Hoàng Thượng đã đích thân bổ nhiệm ta làm chức Câu Quản ở đây rồi, ta không thể từ chức để gia nhập công ty cùng các ngươi được!”
Hàn Tu cũng là một người am hiểu tinh tế, ngày xưa ông là một người ủng hộ biến pháp của Vương An Thạch nhiệt tình nhất, đã từng là trợ thủ vô cùng đắc lực trong công cuộc biến pháp của Vương An Thạch, hai mươi năm biến pháp làm cho Hàn Tu am hiểu được rất nhiều thứ, trong đó ông biết rằng biến pháp bước đầu tiên là vô cùng quan trọng, nếu thành công được thì sẽ có được một cơ sở vô cùng vững chắc làm bệ phóng cho thành công sau này, do vậy Hàn Tu liền thấp giọng nói: “Đỗ Ngự Y! Bổn quan thấy lời nói của lão tiên sinh này cũng rất hợp lý! Cái cơ chế làm việc của công ty ra sao thì ngoài đại nhân ra, ai cũng chẳng hiểu gì cả. Nếu như đại nhân không tham gia, thì mọi người cũng không biết vận hành nó. Mặt khác, sau khi đại nhân đánh đuổi quân giặc khỏi đây thì vị trí của đại nhân trong long dân chúng là rất cao, chỉ cần có sự hiện diện của đại nhân trong công ty thì mọi việc sẽ được giải quyết ổn thỏa, như vậy cũng dễ dàng để đánh bóng tên tuổi cho công ty hơn!”
Tô Thức lúc này cũng nói chen vào: “Hàn tướng quân nói rất đúng! Hay là như vậy, chúng ta cứ để Đỗ đại nhân vào đảm nhận chức vụ đại biểu xong rồi phái thêm một người nhanh nhẹn, biết cách làm ăn đi theo học hỏi đại nhân. Chờ cho mọi việc vào guồng xong, mọi nếu thấy người đi theo học Đỗ đại nhân đã đủ tư cách thay thế thì để người đó lên thay Đỗ đại nhân luôn. Sau khi Đỗ đại nhân rút ra khỏi công ty thì sẽ lại tiếp tục công việc hành chính của mình. Dĩ nhiên trong thành phần cổ đông thì Đỗ đại nhân và người đi theo nếu có tham gia bỏ phiếu biểu quyết thì cũng chỉ được tính một phiếu thôi, các vị thấy ta giải quyết như vậy có được không?”
Mọi người nghe Tô Thức nói vậy xong thì đều vỗ tay tán thưởng.
Lão tiên sinh kia lại hỏi tiếp: “Vậy trong công ty thì ai là người cầm đầu? Chúng ta có phải bầu một người nào lên lãnh đạo không?”
Đỗ Văn Hạo đáp: “Dĩ nhiên là cần chứ! Người lãnh đạo công ty gọi là chủ tịch hội đồng quản trị, nhưng phàm tất cả các việc quan trọng trong công ty thì chủ tịch không được phép tự ý quyết định, mà phải thông qua cổ đông bỏ phiếu quyết định. Những việc nào mới được coi là việc quan trong? Cái này thì phải xem tình hình cụ thể ra sao, ví dụ như có một cổ đông mới gia nhập, cổ đông cũ rút lui, khuếch trương quy mô…v..v.. Cổ đông trước khi quyết định một việc trọng đại đều phải bỏ phiếu biểu quyết theo số nhiều mới được ra quyền quyết định. Thế nào gọi là biểu quyết đa chiều? Cái này có nghĩa là phiếu bầu nhiều, và cổ phiếu nhiều, điều này có nghĩa là khi quyết định một việc nào đó, thì số phiếu bầu đều phải nhiều hơn một nửa tổng số phiếu bầu, và số cổ phần của cổ đông cũng phải nhiều hơn một nửa số cổ phần của công ty!”
Mọi người nghe xong thì ngay lập tức bàn luận xôn xao, dường như ai cũng lộ vẻ mặt hớn hở sung sướng, bởi vì quan phủ thường là bên có cổ phiếu nhiều hơn số cổ đông còn lại trong công ty, nên sử dụng cách biểu quyết đa chiều này thì cho dù quan phủ có cổ phần nhiều hơn cổ đông khác bao nhiêu thì chỉ cần số lượng phiếu bầu không đủ vượt quá một nửa tổng số phiếu bầu thì bọn họ cũng chẳng có quyền quyết định được. Như vậy thì quyền lợi của các cổ đông khác, nhất là những cổ đông nhỏ đều được bảo vệ rất an toàn.
Lão tiên sinh kia trầm ngâm giây lát rồi lại lên tiếng hỏi: “Vậy những cổ đông rút lui thì số nợ của công ty phải làm thế nào đây?”
“Cổ đông trước khi rút lui phải chịu trách nhiệm gánh nợ cùng với công ty, do vậy khi rút lui phải thanh toán đầy đủ số tiền mình phải chịu trách nhiệm, sau khi thanh toán đầy đủ rồi thì lúc đó mới được phép rút lui!”
“Đây chỉ là Đỗ lão gia nói mà thôi, lão gia còn ở đây thì chúng tôi tin, nhưng mai sau, khi lão gia không còn ở đây nữa, thay vào đó là một vị quan khác đem cái chế độ này phế bỏ đi thì lúc đó chúng tôi vẫn phải chịu trách nhiệm trả nợ cho công ty sao? Như vậy thì thật là không công bằng!”
Đỗ Văn Hạo lại bị lão tiên sinh này hỏi cho cứng đơ cả lưỡi lại, điều này không những có thể xảy ra, mà khả năng xảy ra điều đó là rất cao, muốn giải quyết vấn đề này, thì hắn chỉ còn mỗi cách là ban bố pháp lệnh, nhưng cái này lại vô cùng khó thực hiện. Cho dù không được triều đình trực tiếp ban bố pháp lệnh đi chăng nữa, thì cũng phải có sự đồng ý của triều đình mới được ban bố pháp lệnh, như vậy mới được coi là hợp lệ, dân chúng mới yên tâm.
Nhưng, đây không phải là một chuyện dễ dàng chút nào, muốn triều đình đồng ý thì phải thông qua rất nhiều các tầng, các cấp, sau đó lại phải xem ý tưởng của Hoàng Thượng ra sao, nhưng đó cũng chưa phải là bước cuối cùng, vì một khi triều đình đồng ý thì cũng đồng nghĩa với việc cả nước được phép ban bố sắc lệnh của Đỗ Văn Hạo, như vậy mặc dù biến pháp của hắn chỉ được phép cải cách ở Nhã Châu thôi, nhưng thông qua việc ban bố sắc lệnh này mà làm ảnh hưởng đến toàn quốc, và gây nên một nỗi niềm bất an trong toàn dân chúng, đây không phải là điều mà Tống Thần Tông mong muốn. Tống Thần Tông đúng là muốn xem kết quả của biến pháp của Đỗ Văn Hạo ra sao, nhưng cũng không muốn biến pháp của hắn làm chấn động toàn quốc như vậy, đây cũng là lý do tại sao mà Tống Thần Tông đưa hắn ra tít tận Nhã Châu để tiến hành biến pháp.
Đỗ Văn Hạo cũng hiểu điều này, nên khi hắn đang định mở miệng giải thích thì Tô Thức đã cướp lời hắn nói: “Các vị! Làm ăn thì bao giờ mà chẳng phải mạo hiểm, cái này thì không cần bổn quan phải nhắc nhở các vị cũng biết đúng không? Bây giờ Đỗ đại nhân mở ra con đường kiếm tiền cho các vị rồi, có cơ hội kiếm tiền thì cũng phải có khả năng bị mất tiền chứ! Bất kỳ kinh doanh thứ gì thì hai chữ được và mất luôn luôn song hành, nếu như lúc nào cũng nhăm nhăm trong đầu kiếm tiền mà không chịu mạo hiểm thì tốt nhất đừng kinh doanh nữa cho mệt xác!”
Lão tiên sinh kia nghe xong liền gật đầu tán đồng đáp: “Chi Châu đại nhân nói chí phải! Được! Lão phu đồng ý gia nhập! Dù sao thì tính mạng gia đình lão phu cũng là do Đỗ đại nhân ra tay cứu giúp mới được sống sót, cho dù có bị thua lỗ thì cũng coi như là báo đáp ơn cứu mạng của Đỗ đại nhân!”
Lão tiên sinh nói câu này làm cho người khác cảm thấy ngược đời, người ta rõ ràng là có ý bày ra cơ hội cho ông ta kiếm tiền, còn nói đây là tự nguyện, ông ta không muốn làm thì thôi, chẳng ai ép, thế mà lúc nào cũng ngoài miệng nói rằng nhờ ơn Đỗ đại nhân cứu giúp mới được bảo toàn sinh mạng, ông ta tham gia vào công ty là để trả ơn Đỗ Văn Hạo, đúng là lưỡi không xương nhiều đường lắt léo, miệng lưỡi của bọn gian thương luôn luôn xảo quyệt như vậy! Không lúc nào là không sợ thua thiệt. Nhưng Đỗ Văn Hạo không hề oán trách ông ta, mà cho rằng dù sao ông ta cũng đã ủng hộ hắn do vậy hắn liền đưa tay lên nói: “Đa tạ lão tiên sinh đã ủng hộ và tin tưởng! Lão tiên sinh muốn mua bao nhiêu cổ phiếu?”
Lão tiên sinh e dè hỏi: “Quan phủ bây giờ đã có bao nhiêu cổ phiếu rồi?”
“Toàn bộ công ty đã phát hành một ngàn cổ phiếu, một cổ phiếu tương đương với một gánh lương thực, cũng có nghĩa là công ty sau khi thành lập sẽ có hai mươi vạn cân lương thực để cho vay mượn, như vậy là cũng đủ rồi, nếu như vẫn không đủ thì công ty sẽ tăng thêm cổ phiếu, hoặc thành lập một công ty khác để phát hành cổ phiếu. Ngoài ra, công ty cũng có thể cho vay ngân lượng, vì vậy công ty vẫn còn phải có thêm cổ phiếu để đổi lấy ngân lượng, chúng ta sẽ chiếu theo tỷ lệ lương thực mà tính ra tỷ lệ ngân phiếu mà phát hành cổ phiếu, tổng mức có thể lên đến mười vạn lượng. Về sau nếu cần sẽ có thể gia tăng, nhưng vì biến pháp quy định chính phủ không được phép giữ quá một nửa số cổ phiếu của công ty, nên chính phủ chỉ mua bốn trăm chín mươi cổ phiếu thôi! Lão tiên sinh định mua bao nhiêu vậy?”
“Ồ, vậy…vậy thì.. vậy thì…” Lão tiên sinh ngẫm nghĩ một lúc rồi mới e dè nói: “Cho ta mua mười cổ phiếu!”
Đỗ Văn Hạo nghe xong thì suýt ngất, thời nhà Tống thì một gánh thóc tầm khoảng một trăm hai mươi cân, mười gánh thóc là một ngàn hai trăm cân. Dân số gia đình thời đó thường là năm người một nhà, từ bây giờ cho đến vụ thu hoạch sau vẫn còn ba tháng, mỗi một hộ dân một tháng ăn hết năm mươi cân lương thực, ba tháng là một trăm năm mươi cân. Điều này nói lên rằng, mỗi một hộ dân thường thì vay mượn một trăm năm mươi cân là đủ dùng đến vụ mùa rồi, lão tiên sinh mua cổ phiếu chưa đủ số lượng mười hộ dân vay mượn như vậy đúng là…
Nhưng khuôn mặt của Đỗ Văn Hạo vẫn giữ được vẻ điềm tĩnh hàng ngày, hắn không hề tỏ ra giận dữ, bước đi đầu tiên bao giờ cũng vô cùng khó khăn, nói cho cùng thì vị tiên sinh này cũng đã giúp hắn có được bước đi đầu đời trên con đường biến pháp rồi, chính vì thế mà hắn phải cổ vũ ông ta, quyết không được nặng lời: “Rất tốt! Mười cổ phiếu đã thuộc về lão tiên sinh rồi! Còn có ai muốn mua cổ phiếu nữa không?”
Những người buôn gạo khác lúc này đều giương hai mắt ra nhìn nhau, một lúc lâu sau có thêm hai người nữa bước ra, mỗi người lại mua thêm mười cổ phiếu nữa.
Đang trong lúc Đỗ Văn Hạo cảm thấy thất vọng tràn trề về sự quá dè dặt trong kinh doanh này, thì có một người tai to mặt lớn trông rất ra dáng một người làm ăn lớn, đứng ra hét lớn: “Mấy người bọn ngươi coi đây là trò trẻ con hay sao? Cầm có mỗi mười cổ phiếu mà đòi đi buôn à, về mà cầm thóc nuôi gà nuôi vịt đi cho xong! Mẹ kiếp! Ta đem hết số lương thực trong nhà của ta đổi ra hết cổ phiếu! Ta vừa tính rồi, tổng cộng ít nhất cũng phải hai trăm bảy, tám mươi cổ phiếu!”
Đỗ Văn Hạo thấy vậy thì mừng rỡ vô cùng, cuối cùng cũng có người biết làm ăn thật sự xuất hiện, hắn liền tiến lên chắp tay nói: “Xin hỏi vị đại ca này danh tính là gì vậy?”
Người to lớn kia vội vã đáp lại: “Bẩm đại lão gia Tại hạ…à không! Tiểu nhân họ Mễ, là người con thứ mười trong nhà! Mọi người thường gọi là Mễ Thập Nhị”
Người Trung Quốc khi xưa nhà đông con thì có nghĩa là nhiều phúc, do vậy mà người Trung Quốc vì muốn thể hiện nhà mình nhiều phúc nên đều tự nhận mình là người con thứ mười trong nhà, thực chất vị Mễ đại ca này là con thứ hai trong nhà, nhưng lại cứ nhận như vậy là cố ý để cho người khác biết, nhà của anh ta vô cùng lắm của, lắm phúc mà thôi (Ngoại trừ Hoàng Thượng, và mấy người năm thê bảy thiếp ra, chứ nhà bình thường chắc chẳng có ai đẻ được nhiều như vậy cả!)
